Update your settings

“Η εν λόγω βελτίωση στην ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων αφορά τόσο τα δάνεια προς νοικοκυριά όσο και στα δάνεια προς μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις”, υπογραμμίζει

Αν και η κυπριακή οικονομία παραμένει ανθεκτική, οι γεωπολιτικές εξελίξεις εντείνουν τους εξωτερικούς κινδύνους που περιβάλλουν τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και αναδεικνύουν την ανάγκη για συνεχή ετοιμότητα και προληπτική δράση από όλους τους φορείς του κυπριακού χρηματοοικονομικού συστήματος, τονίζει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) στην ετήσια Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΕΧΣ) για το 2024 που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη.

Στην έκθεση της για τις εξελίξεις το 2024, στην οποία σχολιάζει και τη σημαντική επιδείνωση του γεωπολιτικού σκηνικού, με αποκορύφωμα την κλιμάκωση της έντασης στη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα μετά τις αεροπορικές επιδρομές ΗΠΑ, Ισραήλ στο Ιράν, που σημειώθηκε τον Ιούνιο του 2025, η ΚΤΚ αναφέρει ότι οι εξελίξεις αυτές «ενέτειναν τη διεθνή αβεβαιότητα και αναζωπύρωσαν τις ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια και την ομαλή λειτουργία των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων».

«Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η διατήρηση ισχυρών κεφαλαιακών αποθεμάτων, καθώς και η ενσωμάτωση γεωπολιτικών, μακροοικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων στον σχεδιασμό πολιτικής και στη στρατηγική διακυβέρνησης», αναφέρεται στην έκθεση, την οποία παρουσίασε σε δημοσιογραφική διάσκεψη η Προϊστάμενη της Γενικής Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας Πάνη Καραμάνου.

«Οι παράγοντες αυτοί αποτελούν βασικούς πυλώνες για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του εγχώριου χρηματοοικονομικού συστήματος και τη διασφάλιση της σταθερότητάς του έναντι μελλοντικών κραδασμών», υπογραμμίζεται στην έκθεση.

Αναφέρεται επίσης ότι η μέχρι στιγμής καταγεγραμμένη μεταβλητότητα στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου «ενισχύει την πιθανότητα παγκόσμιων πληθωριστικών πιέσεων στο προσεχές διάστημα».

Σχετικά με τα βασικά ευρήματα της Έκθεσης, αναφέρεται ότι «η κυπριακή οικονομία επέδειξε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα το 2024, καταγράφοντας ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης».

Ωστόσο, προστίθεται πως «η εξωστρέφεια της οικονομίας ενισχύει την έκθεσή της σε εξωτερικούς κραδασμούς. Πιθανή επιβράδυνση σε καίριους τομείς, όπως ο τουρισμός και η αγορά ακινήτων, ενδέχεται να εντείνει τις πιέσεις στο χρηματοοικονομικό σύστημα».

Σε σχέση με το εξωτερικό περιβάλλον, στην έκθεση αναφέρεται ότι αυτό «παραμένει εξαιρετικά ασταθές, με συνεχιζόμενες περιφερειακές συγκρούσεις, εντεινόμενες εμπορικές εντάσεις και καθοδικά αναθεωρημένες μακροοικονομικές προβλέψεις για την παγκόσμια οικονομία το 2025».

Σημειώνεται ότι οι διεθνείς αγορές παραμένουν ευάλωτες σε μεταβολές επενδυτικής ψυχολογίας, γεγονός που ενισχύει τον κίνδυνο αναταραχών στις χρηματοοικονομικές αγορές και ενδεχόμενων επιπτώσεων στις αποτιμήσεις περιουσιακών στοιχείων που κατέχουν τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα.

Αναφορικά με τον πληθωρισμό, η ΚΤΚ αναφέρει στην έκθεση της ότι η σημαντική μείωση πληθωρισμού και η αποκλιμάκωση επιτοκίων το 2024 συνέβαλαν στη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης και της πιστοληπτικής ικανότητας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

«Παρ’ όλα αυτά, το κόστος δανεισμού παραμένει σε επίπεδα υψηλότερα από την προ του 2022 περίοδο, επηρεάζοντας κυρίως τις πιο ευάλωτες ομάδες των δανειοληπτών», υπογραμμίζει.

Αναφέρεται επίσης στην απομόχλευση και ενίσχυση της δανειοληπτικής ικανότητας του ιδιωτικού μη χρηματοοικονομικού τομέα και σε συνεχιζόμενη μείωση στον δείκτη ιδιωτικού χρέους προς ΑΕΠ, εν μέσω οικονομικής ανάπτυξης και αποπληρωμών και σημαντική μείωση της ψαλίδας σε σχέση με τη ζώνη του ευρώ.

Επιπλέον, αναφέρεται στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας, με αύξηση στις πραγματικές απολαβές των εργαζομένων και αξιόλογη αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.

Όσον αφορά την αγορά ακινήτων, στην έκθεση αναφέρεται ότι ο τομέας παρουσιάζει τάση σταθεροποίησης με επιβράδυνση στο ρυθμό αύξησης των τιμών, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «η έκθεση του χρηματοοικονομικού τομέα στον τομέα ακινήτων, σε συνδυασμό με πιθανή υποχώρηση της ζήτησης και σημαντική διόρθωση στις τιμές, ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ενεργητικού και την φερεγγυότητα των χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων στο μέλλον».

Επίσης στην έκθεση της ΚΤΚ αναφέρεται ότι η κλιματική αλλαγή και η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων (ξηρασίες, μείωση υδάτινων αποθεμάτων) επηρεάζει ζωτικούς τομείς της κυπριακής οικονομίας.

Ταυτόχρονα, αναφέρει ότι «η αύξηση κυβερνοαπειλών εντείνει την ανάγκη για επιχειρησιακή ανθεκτικότητα στον χρηματοοικονομικό τομέα και επιβάλλει συνεχή επαγρύπνηση των αρχών και των εποπτευόμενων».

Αναφέρει ότι υπήρξε αύξηση κυβερνοεπιθέσεων κατά 200% από το 2020 μέχρι το 2024 στον χρηματοοικονομικό τομέα της ΕΕ (το 22% των περιστατικών αφορούσαν κακόβουλες ενέργειες κατά το 2024), ενώ στην Κύπρο, 12,9% των επιχειρήσεων με πέραν των 10 υπαλλήλων το 2024 επηρεάστηκαν από κυβερνοεπιθέσεις.

«Η αλληλεξάρτηση μεταξύ τραπεζών, υποδομών, τεχνολογικών παρόχων και κρίσιμων τομέων (π.χ. ενέργεια) εντείνει τον κίνδυνο ευρείας διάχυσης λειτουργικών διαταραχών», προστίθεται.

Επιπλέον, η Έκθεση της ΚΤΚ αναγνωρίζει ότι το χρηματοοικονομικό σύστημα είναι θωρακισμένο αλλά και ότι απαιτείται επαγρύπνηση.

Αναφέρει ότι περίπου 62% του συνόλου του δανειακού χαρτοφυλακίου των πιστωτικών ιδρυμάτων το 2024 ήταν εξασφαλισμένα με ακίνητα (34% οικιστικά, 28% εμπορικά).

Προσθέτει ότι οι χαμηλοί δείκτες δανείου-προς-αξία ΔΠΑ (45,7% για οικιστικά και 57,5% για εμπορικά ακίνητα) «προσφέρουν περιθώρια προστασίας έναντι ενδεχόμενων αρνητικών εξελίξεων στον τομέα ακινήτων».

«Ο τραπεζικός τομέας διατήρησε τη θετική του πορεία, με τις μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις (ΜΕΧ) να μειώνονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, και τα επίπεδα ρευστότητας να είναι ενισχυμένα», αναφέρει, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «η ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά σε ένα βαθμό την κερδοφορία των πιστωτικών ιδρυμάτων λόγω της εξάρτησή τους από τα επιτοκιακά έσοδα, ενώ τα παλαιά δανειακά χαρτοφυλάκια των ΜΕΧ, που βρίσκονται κυρίως στις εταιρείες εξαγοράς πιστώσεων (ΕΕΠ) συνεχίζουν να επιβαρύνουν την οικονομία».

Η ΚΤΚ αναφέρει ότι η ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού του τομέα συνέχισε να βελτιώνεται, με περαιτέρω μείωση στον όγκο των ΜΕΧ κατά το 2024 φτάνοντας στο 6,2% (σε σχέση με 7,9% στο τέλος του 2023), παραμένοντας, ωστόσο, πάνω από τον μέσο όρο του 1,9% στη ζώνη του ευρώ.

“Η εν λόγω βελτίωση στην ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων αφορά τόσο τα δάνεια προς νοικοκυριά όσο και στα δάνεια προς μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις”, υπογραμμίζει.

Αναφέρει επίσης ότι η θετική κερδοφορία που πέτυχε ο τραπεζικός τομέας είχε ως αποτέλεσμα οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας να φτάσουν σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, με τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας κοινών μετοχών Κατηγορίας 1 να φτάνει το 24,5% στο τέλος του 2024, επίπεδα πολύ υψηλότερα του ιστορικού μέσου όρου του τομέα (16,9% για την περίοδο 2014-2024).

Σύμφωνα με την ΚΤΚ, οι εν λόγω κληρονομημένες προκλήσεις από παλαιά χαρτοφυλάκια και η αναμενόμενη επίδραση των μειωμένων επιτοκίων στην κερδοφορία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και πρέπει να παρακολουθούνται στενά.

Αναφέρει ότι «παρά τον τραπεζοκεντρικό χαρακτήρα του χρηματοοικονομικού τομέα, τα Μη Τραπεζικά Χρηματοοικονομικά Ιδρύματα (ΜΤΧΙ) αποκτούν αυξανόμενη σημασία στην Κύπρο, ενισχύοντας τη διαφοροποίηση του οικοσυστήματος».

«Παρουσιάζουν μέχρι στιγμής ανθεκτικότητα, με περιορισμένη έκθεση σε γεωπολιτικά ευάλωτες περιοχές και ικανοποιητικά διαφοροποιημένα χαρτοφυλάκια. Ωστόσο, παραμένουν ευάλωτα σε απότομες ανατιμολογήσεις περιουσιακών στοιχείων, γεγονός που καθιστά κρίσιμη την ενισχυμένη εποπτική παρακολούθηση για την πρόληψη μετάδοσης κινδύνων», προστίθεται.

Αναφέρεται επίσης ότι «η διαπιστωμένη συνολική ανθεκτικότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος δεν πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό» και προσθέτει ότι «οι δυνητικοί μελλοντικοί κίνδυνοι παραμένουν και απαιτούν διαρκή εγρήγορση και προληπτική δράση».

«Η συνεχής εποπτική παρακολούθηση όλων των επιμέρους χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων, η έγκαιρη ανίχνευση συστημικών κινδύνων και η ενίσχυση της μακροπροληπτικής επίβλεψης αποτελούν κρίσιμους πυλώνες για τη διατήρηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας», υπογραμμίζεται.

Επιπλέον, αναφέροντας ότι τα μακροπροληπτικά μέτρα αποτελούν “ασπίδα” απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις, η ΚΤΚ αναφέρει ότι η μακροπροληπτική πολιτική της εστιάζει, στην έγκαιρη ανίχνευση συστημικών κινδύνων, στην ενίσχυση του μακροπροληπτικού πλαισίου, και στη διατήρηση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος.

Μεταξύ των βασικών εργαλείων που έχει υιοθετήσει, σύμφωνα με την ΚΤΚ, συγκαταλέγονται τα κεφαλαιακά αποθέματα για Συστημικά Σημαντικά Ιδρύματα (O-SII) και οι δείκτες δανείου προς αξία (LTV) και εξυπηρέτησης χρέους (DSTI).

Επιπλέον, αναφέρει στην έκθεση της ότι ως μέτρο ενίσχυσης της ανθεκτικότητας του τραπεζικού τομέα και διατήρησης της πιστωτικής ροής σε περιόδους κρίσης, ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2025 αύξηση του αντικυκλικού κεφαλαιακού αποθέματος (CCyB) στο 1,5% από τον Ιανουάριο 2026.

Όσον αφορά την πράσινη μετάβαση και ψηφιακή ανθεκτικότητα, η ΚΤΚ αναφέρει ότι «παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και ενθαρρύνει τα χρηματοοικονομικά ιδρύματα να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης και της ψηφιακής ασφάλειας, που συνιστούν στρατηγικές παραμέτρους για τη μελλοντική χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Μιλώντας πριν από την παρουσίαση της έκθεσης, το εκτελεστικό μέλος του ΔΣ της ΚΤΚ Ευγενία Χριστοδούλου είπε ότι σκοπός της Έκθεσης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας, η οποία δημοσιεύεται σε ετήσια βάση από το Τμήμα Μακροπροληπτικής Επίβλεψης της Γενικής Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας και Εξυγίανσης, αποτελεί βασικό εργαλείο της ΚΤΚ για την εκπλήρωση της αποστολής της σε ό,τι αφορά τη διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος.

Ανέφερε ότι η έκθεση καταγράφει και επεξηγεί τις κυριότερες πηγές συστημικών κινδύνων, αναδεικνύει πιθανές ευπάθειες στον χρηματοπιστωτικό τομέα και συμβάλλει στην έγκαιρη προειδοποίηση για εξωτερικές ή εσωτερικές εξελίξεις που ενδέχεται να επηρεάσουν την ευρωστία και σταθερότητα του συστήματος.

Πρόσθεσε ότι η προσέγγιση της Έκθεσης «είναι προληπτική, όχι αντιδραστική· αναλύει δηλαδή τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν κάποια ακραία γεγονότα , δεν προϊδεάζει για κρίσεις».

«Η έκφρασή της ακολουθεί τον χαρακτήρα της μακροπροληπτικής πολιτικής: έχει συνετό και τεκμηριωμένο ύφος, χωρίς υπερβολές ή πανικό», ανέφερε και πρόσθεσε ότι αυτή η στάση είναι απαραίτητη σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και ταχείες εξελίξεις, όπως καταγράφηκαν και κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, ειδικά σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Αναφερόμενη στον ρόλο της Διεύθυνσης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας και Εξυγίανσης, η οποία είναι μία από τις πέντε Γενικές Διευθύνσεις της Κεντρικής Τράπεζας, η κ. Χριστοδούλου είπε ότι η Διεύθυνση αυτή έχει ως αποστολή τη διασφάλιση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση ενός ανθεκτικού και αποτελεσματικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, που στηρίζει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

«Στο πλαίσιο αυτό, η Διεύθυνση επιβλέπει και αξιολογεί προληπτικά τους συστημικούς κινδύνους, περιλαμβανομένων των κινδύνων που απορρέουν από την ψηφιοποίηση και τις τεχνολογικές εξελίξεις, και προωθεί μέτρα για τον περιορισμό τους» και «παράλληλα, συμβάλλει στην αποτελεσματική διαχείριση κρίσεων και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω της διασφάλισης της εύρυθμης λειτουργίας, της δίκαιης μεταχείρισης των πελατών και της ενίσχυσης της διαφάνειας», πρόσθεσε.

Η κ. Χριστοδούλου είπε ότι στο πλαίσιο των μακροπροληπτικών αρμοδιοτήτων της, η Διεύθυνση είναι επιφορτισμένη με την αναγνώριση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των κινδύνων που ενδέχεται να απειλήσουν τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος.

«Ως αρμόδια αρχή μακροπροληπτικής εποπτείας στην Κύπρο, σχεδιάζει και εισηγείται πολιτικές και εργαλεία για την πρόληψη ή τον περιορισμό των συστημικών κινδύνων, σύμφωνα και με τις συστάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ESRB) ή άλλων ευρωπαϊκών θεσμών», κατέληξε.

Πηγή: ΚΥΠΕ